آسیاب های شهرستان گناباد ثبت ملی شده را می توانید این متن مطالعه کنید. این آسیاب ها تاریخی تحت حمایت و نظارت وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قرار دارد. برای مشاهده این آثار تاریخی می توانید روی عنوان آنها کلیک کنید. موقعیت مکانی آسیاب های تاریخی روی نقشه گوگل را نیز برایتان فراهم کردیم. کافیست روی آن کلیک کنید تا به نقشه هدایت شوید.
آسیاب آبی دستگاهی بودهاست که برای آسیاب و خردکردن گندم و سایر غلات و برای درست کردن آرد وجود داشتهاست و با استفاده از تکنیک سرعت آب یا فشار آب کار میکردهاست در ایران تقریباً در هر شهری در قدیم آسیاب آبی وجود داشته امروز تقریباً چند مورد انگشت شمار هنوز کار میکنند آسیاب کاخک – بجنورد–آسیاب یزد و آسیابآبی اشکذر -و آسیابهای آبی بسیار قدیمی مانند آسیاب آبی زیبد در پروژههای شهرسازی نابود شدهاند… ساعت آبی و آسیاب آبی آسیاب بادی در ایران از قدمت تاریخی کهنی برخوردار است اما تحقیق مستقلی در این موضوع نشدهاست. بعضی اعتقاد دارند آسیاب بادی نخستین بار در ایران بکار گرفته شدهاست امروزه هنوز بقایای چندین آسیاب بادی در شهر کوچک نشتیفان خوافخراسان وجود دارد و تا چند سال قبل از انقلاب فعال بود.
آسیاب ها برای خرد کردن گندم و انواع غلات برای تهیه آرد استفاده می شدند و به وسیله انسان، حیوان، آب و باد کار می کردند.
آسیاب های خانگی
نمونه های کوچکتر آسیاب ها توسط انسان ها در خانه ها استفاده می شد، کار با این آسیاب ها آسانتر بود و نیاز به صرف انرژی و وقت کمتری داشت به همان تناسب میزان کمتری از غلات را می توانستند با آن کوبیده یا آرد کنند.
آسیاب های حیوانی
موارد بزرگ تر آسیاب هایی بودند که توسط نیروی حرکتی حیواناتی چون اسب، الاغ و شهر و گاو کار می کردند. به این صورت که اهرم متصل به سنگ های آسیاب به حیوان بسته می شد و با حرکت کردن حیوان سنگ آسیاب نیز به حرکت درمی آمد.
آسیاب های آبی و بادی
آسیاب های آبی و بادی نسبت به دیگر آسیاب ها بزرگتر، پرکارتر و حرفه ای تر بودند و میزان فرآوری غلات توسط آنها نسبت به دیگر آسیاب ها بیشتر بود.
اکثر آسیاب های تاریخی باقی مانده در شهرستان گناباد که ثبت ملی شده اند، آسیاب های آبی هستند که با استفاده آب قنات فعال بوده اند.
عناوین و مشخصات آسیاب های تاریخی شهرستان گناباد

آسياب آبی صالح
قدمت: قاجاریه
شماره ثبت: 13145
آدرس: شهر بيدخت -بلوارشفا -باغ صالح
موقعیت مکانی اثر روی نقشه

آسياب حاجی آباد
قدمت: قاجاریه
شماره ثبت: 33333
آدرس: بخش مرکزی -دهستان پس کلوت – 3/0 ك.م جنوب غربی روستای حاجی آباد

آسياب روچی
قدمت: قاجاريه
شماره ثبت: 31313
آدرس: بخش کاخک -دهستان زيبد – حاشيه شرقی جاده خاکی منتهی به روستای روچی

آسياب شوراب
قدمت: صفويه
شماره ثبت: 33333
آدرس: بخش مرکزی -دهستان پس کلوت – 1 ك .م غرب روستای

آسياب کلات
قدمت: صفويه
شماره ثبت: 33313
آدرس: بخش کاخک -دهستان کاخک -روستای کلات
موقعیت مکانی اثر روی نقشه

آسياب های سر آسياب
قدمت: اسلامی
شماره ثبت: 1135
آدرس: بخش براکو- cکيلومتری جنوب گناباد روستای سر

آسياب کاخک
قدمت: اسلامی
شماره ثبت: 34c3
آدرس: جنوب غربی کاخک
موقعیت مکانی اثر روی نقشه

آسيابهای آبی تک زو(صالح آباد)
قدمت: اسلامی
شماره ثبت: 3c31
آدرس: بخش کاخک -دهستان کاخک- بلوار هاشمینژاد- راه روستای ديسفان بعد از روستای خانيک