حوض انبارهای شهرستان گناباد بخش مهمی از میراث تاریخی این منطقه را تشکیل میدهند. این شهرستان با 177 اثر تاریخی ثبتشده، میزبان 8 حوضانبار تاریخی است که یادگاری از معماری سنتی و مدیریت هوشمندانه آب در گذشته محسوب میشوند. در گذشته، تعداد بیشتری از این سازهها در گناباد وجود داشته، اما بسیاری از آنها بهدلیل فرسودگی و عدم قابلیت استفاده از بین رفتهاند یا شرایط لازم برای ثبت در فهرست آثار ملی را نداشتهاند. با این حال، حوضانبارهای باقیمانده، همچنان روایتگر هنر معماری و شیوههای تأمین آب در مناطق گرم و خشک ایران هستند.
تفاوت حوض انبار و آب انبار
حوض انبار و آبانبار هر دو سازههایی سنتی برای ذخیره آب در مناطق خشک ایران هستند، اما تفاوتهایی دارند. آبانبار مخزنی سرپوشیده و اغلب زیرزمینی است که برای نگهداری آب آشامیدنی ساخته میشود و معمولاً دارای بادگیر و پاشیر است تا آب خنک و سالم بماند. در مقابل، حوض انبار معمولاً روباز یا نیمهروباز است و بیشتر برای ذخیره آب غیرآشامیدنی، مانند آبیاری باغات و مصارف عمومی، استفاده میشود. وجه مشترک این دو، نقش حیاتیشان در تأمین آب در مناطق کمآب و معماری خاصشان برای جلوگیری از تبخیر و آلودگی آب است.
پیشنهاد گنابادگردی
اگر به گردشگری تاریخی علاقه دارید، در سفر به شهرستان گناباد حتماً بازدید از حوض انبارهای شهرستان گناباد را در برنامه خود قرار دهید. این سازههای شگفتانگیز که روزگاری نقش مهمی در تأمین آب مناطق خشک داشتهاند، امروز بهعنوان بخشی از میراث ارزشمند این شهر، شما را با هوشمندی معماران گذشته آشنا میکنند. با گنابادگردی، سفری متفاوت را تجربه کنید و در دل کوچههای قدیمی، حوضانبارهایی را ببینید که قرنها پیش ساخته شدهاند اما هنوز رازهای ناگفتهای از گذشته در خود دارند!

حوض زهرا
قدمت: پهلوی اول
شماره ثبت: ۱۳۱۰۹
آدرس: شهر بیدخت، روستای میانه راه روستای کوثر
وضعیت: عمومی می توانند از این اثر تاریخی بازدید کنند و در حال حاضر برای بازدید از آن نیاز به تهیه بلیط ندارید.

حوض انبار سنو
قدمت: صفویه
شماره ثبت: 31151
آدرس: شهرستان گناباد، روستای تاریخی گردشگری سنو

حوض انبار عمرانی
قدمت: قاجاریه
شماره ثبت: 1c133
آدرس: شهرستان گناباد، 35 کیلومتری شمال غربی گناباد

حوض انبار قلعه کاخک
قدمت: قاجاریه
شماره ثبت: 3131
آدرس: شهرستان گناباد، شهر کاخک

حوض انبار کوهستانی
قدمت: قاجاریه
شماره ثبت: 13453
آدرس: شهرستان گناباد، شهر کاخک

حوض انبار نوده
قدمت: اواخر قاجار
شماره ثبت: 131c3
آدرس: شهرستان گناباد، روستای نو ده

حوض انبار درویش مولا
قدمت: صفویه
شماره ثبت: 131c3
آدرس: شهرستان گناباد، قصبه شهر، میدان حمزه، داخل کوچه مدرسه راهنمایی