مقبره جغتین گیسور گناباد یکی از آثار تاریخی مهم شهرستان گناباد است. این آرامگاه مربوط به دوره ایلخانی (سدهٔ ۸ هجری) بوده و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت گردیده است. مقبره جغتین در ۵ کیلومتری روستای گیسور و ۷۲ کیلومتری شمالشرق شهر گناباد قرار دارد. به سبب معماری خاص و نمای آجری خود، نظر گردشگران را جلب میکند. احتمالاً ریشه واژه «جغتین» به ترکی/فارسی قدیم به معنای «تیرانداز» اشاره دارد، بنابراین مقبره جغتین گیسور گناباد شاید یادبودی نمادین برای یک پهلوان یا کماندار افسانهای باشد. گنابادگردی به شما توصیه میکند در بازدید از این اثر ملی، به ابعاد تاریخی آن توجه کنید و علاوه بر دیدن بنای آجری، از پیشینه و داستانهای محلی پیرامون آن هم آگاه شوید.
معماری و ویژگیهای مقبره جغتین
مقبره جغتین یک بنای چهارطاقی گنبددار به سبک معماری رازی است که بر فراز سردابهای تدفینی بنا گردیده است. پلان داخلی آن مربع (۶.۸۰ متر ضلع) و نمای خارجی آن هشتضلعی است. در هر ضلع چهارگانه داخلی، ایوانچههایی با عرض ۳ متر، عمق ۲ متر و ارتفاع ۵ متر بنا گردیده و در پشت هر ایوان، درگاهی به عرض ۱.۱۰ متر قرار دارد. بر فراز هر درگاه، پنجرهای به ارتفاع ۲ متر برای نورگیری فضایی قرار دارد. مصالح عمده بنا آجر همراه ملات گچ و خاک است و بخشهای زیادی از نمای خارجی با آجرهای کاهگلنما پوشش گردیده که زیبایی خاصی به بنا میدهد. شواهد معماری نشان میدهد مقبره جغتین با آثار دیگر ایلخانی مانند آرامگاه امامزاده جعفر قم شباهت دارد و هنرمندی معماران ایرانی را در استفاده از ایوان و طاقنما به نمایش گذاشته است.
وضعیت کنونی و مرمت
متأسفانه گذر زمان و عوامل طبیعی آسیبهایی جدی به این بنا وارد کرده است. بخش زیادی از پوشش گنبدی مقبره فرو ریخته و طاقنماها نیز در حال ویرانی هستند. هرچند اقدامات محدودی برای مرمت و تثبیت بنا صورت گرفته، اما مقبره جغتین همچنان آسیبپذیر است و نیاز به محافظت بیشتری دارد از آنجایی که این اثر به دوره ایلخانی نسبت داده میشود، حفظ و احیای آن برای ثبت میراث معمارانه ایران اهمیت ویژهای دارد. پیشنهاد میکنیم در کنار بازدید از بنای موجود، به بازسازی احتمالی و حفاظت از این اثر ملی هم فکر کنیم تا برای نسلهای آینده باقی بماند.
سایر آثار تاریخی گناباد
در شهرستان گناباد مقبره های تاریخی متعدد دیگری وجود دارد که ارزش بازدید دارند. برای مثال آرامگاه ابومنصور ریابی در روستای ریاب گناباد، یک قبرستان خانوادگی ساده از دوران پس از اسلام است که در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده و سال ۱۳۸۱ با شمارهٔ ۶۷۳۱ به ثبت رسیده است علاوه بر مقابر تاریخی، گناباد به قنات قصبه خود که نیز مشهور است، قناتی ۲۵۰۰ سال قدمت، ۳۲۰ متر عمق و ۳۲ کیلومتر طول دارد. گنابادگردی در مطالب سایت خود این آثار را معرفی کرده و پیشنهاد میکند بازدیدکنندگان علاقهمند، علاوه بر مقبره جغتین، سری هم به این مکانهای دیدنی بزنند. حفظ و معرفی چنین آثاری به توسعه گردشگری گناباد کمک میکند.
جاذبههای گردشگری گیسور و منطقه
منطقه گیسور علاوه بر مقبره جغتین، دارای چند جاذبه گردشگری دیدنی دیگر است:
- قلعه تاریخی گیسور: این قلعه از بناهای دفاعی مهم گناباد در گذشته بوده و از دیدنیترین آثار تاریخی روستای گیسور است.
- باغ پارک بیگها: یک باغ زیبا در نزدیکی گیسور که فضا و امکانات اقامتی پ ذیرایی برای گردشگران فراهم کرده است.
- باغهای پسته گیسور: روستای گیسور به باغات پسته سرسبزش معروف است؛ دیدن این باغها به خصوص در فصول برداشت تجربه جالبی است.
- قله نوروزگاه گیسور: اگر تجهیزات کوهنوردی و مهارت لازم را دارید، صعود به قله نوروزگاه (ارتفاع ۱۳۹۵ متر) را از دست ندهید. این قله با چشماندازهای طبیعی و ارزش تاریخی خود، گزینه محبوب کوهنوردان است. تیم گنابادگردی نیز این صعود را به شما پیشنهاد میکند. نکته: برای صعود به قله نوروزگاه حتماً یک راهنمای محلی همراه داشته باشید.
منابع بیشتر و کتاب پیشنهادی
برای مطالعه بیشتر درباره تاریخ و فرهنگ شهرستان گناباد، کتاب «تاریخ و جغرافیای گناباد» (نویسنده: سلطان حسین تابنده) منبع مفیدی است. این کتاب جزئیات جامعی از موقعیت جغرافیایی و تاریخ منطقه به همراه آداب و رسوم و غذاهای محلی گناباد را در بر دارد. فروشگاه گنابادگردی نسخهای از این کتاب را عرضه میکند و مطالعه آن میتواند دید عمیقتری نسبت به منطقه برای گردشگران فراهم کند.
نقشه و دسترسی به مقبره جغتین
مقبره جغتین گیسور گناباد در بخش مرکزی شهرستان گناباد واقع شده است. برای یافتن نشانی دقیق مقبره و مسیر دسترسی، میتوانید از سرویسهای نقشهیابی آنلاین استفاده کنید. بهطور مثال از گناباد به سمت روستای گیسور حرکت کرده و سپس از تابلوی مشخصات راهنمای مقبره که در مسیر وجود دارد، استفاده نمایید. GPS یا اپلیکیشنهای مسیریابی با جستجوی نام مقبره جغتین گیسور نیز شما را به راحتی به محل میرسانند.
